غیبت

2.غیبت و روایات اهل بیت علیهم السلام(مطلب دوم)

روایاتی که در آنها وعده عذاب بر غیبت کردن داده شده، بسیار بلکه متواتر اجمالی است و در اینجا آنچه را که شیخ علیه الرحمه در مکاسب محرمه فرموده متذکر می شود:

به چندین طریق از رسول خدا صلی الله علیه و آله مرویست که: «گناه غیبت، از زنا بدتر است. زیرا زناکننده اگر توبه کند، خداوند او را می آمرزد لیکن غیبت کننده را نمی آمرزد، مگر شخص غیبت شده او را ببخشد».

روزی آن حضرت در اثنای خطبه، بزرگی گناه ربا را یاد نمود و فرمود: «گناه یک درهم ربا، بزرگتر از سی و شش مرتبه زنا کردن است». آنگاه فرمود: «جز این نیست که بدترین مراتب رباخواری، ریختن و از بین بردن آبروی مرد مسلمان است» (و بنابراین دو حدیث، کبیره بودن گناه غیبت از این جهت نیز ثابت است که زنا و ربا بدتر است و کبیره بودن این دو در باب اول ذکر شد).

و نیز می فرماید: «کسی که از مومنی غیبت کند به آنچه در او است، خداوند بین این شخص و آن مومن در بهشت، جمع نخواهد فرمود و کسی که غیبت کند از مومنی به چیزی که در او نیست، عصمت دینی بین هر دو پاره می شود. پس غیبت کننده از آن مومن جدا می شود و همیشه در جهنم است و بد جایگاهی است».

دروغ گفت هر کس خیال کرد حلال زاده است، در حالیکه گوشت مردمان را به غیبت کردنشان می خورد، از غیبت بپرهیز زیرا خورش سگ های دوزخ است.

کسی که حرکت کند که غیبت برادر دینیش را بکند و عیب پنهان او را فاش سازد، نخستین گامی که برمی دارد، آن را در دوزخ می گذارد.

روایت شده که غیبت کننده اگر توبه کند، آخرین کسی است که به بهشت وارد می شود و اگر بدون توبه بمیرد، نخستین کسی است که به دوزخ می رود.

شهید ثانی از حضرت صادق علیه السلام و از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت می کند که: «نزدیکترین حالات به کفر، آن است که شخص از دیگری کلمه ای بشنود و آنرا ضبط کند تا او را با آن رسوا نماید، چنین اشخاصی در آخرت بهره ای ندارند».

و قرلیب به همین مضمون چندین روایت در اصول کافی نقل شده است.

پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «غیبت کردن، زودتر در دین شخص، کارگر می شود و آنرا از بین می برد، از بیماری خوره در درون او». حضرت صادق علیه السلام می فرماید: «غیبت بر هر مسلمانی حرام است و جز این نیست که غیبت می خورد و از بین می برد حسنات را، مانند از بین بردن آتش، هیزم را».

شیخ می فرماید: مراد از جمله خوردن غیبت، حسنات را؛ یا این است که غیبت، کارهای خیری را که (انسان) بجا آورده است، همه را باطل می باشد. یا این است که عقابش بیشتر از ثواب های گذشته اش می شود. یا اینکه حسناتش، در نامه عمل کسی که غیبتش را کرده ثبت می شود. چنانچه این مطلب در چند حدیث وارد است، از آن جمله از رسول خدا صلی الله علیه و آله مرویست که فرمود: «بنده ای را در موقف حساب قیامت می آورند، و نامه عملش را به او می دهند، کارهای خیری را که در دنیا انجام داده در آن نمی بیند، می گوید: خدایا این نامه عمل من نیست، زیرا حسنات خود را در آن نمی بینم. به او گفته می شود: خدای تو اشتباه نمی کند و فراموش نمی نماید، کارهای نیکت به واسطه غیبت کردنت از مردم، از بین رفت. پس دیگری را می آورند و نامه عملش را بقه او می دهند و در آن، حسناتی را که بجا نیاورده می بیند، می گوید: پروردگارا! این نامه عمل من نیست، چون این همه حسنات که در آن ثبت است، من بجا نیاورده ام. به او می گویند: اینها حسنات فلان شخص است که از تو غیبت کرده در عوض، حسناتش به تو داده شده است».

شیخ پس از نقل روایات مذکور می فرماید: ظاهر این اخبار آن است که غیبت، گناه کبیره است. چنانچه عده ای از فقها فرموده اند؛ بلکه از پاره ای کبائر اشد است (از ربا و زنا) چنانچه صریح روایات مزبور است.

و نیز، از جمله کبائر منصوصه، خیانت است (چنانچه گذشت) و می توان غیبت را از اقسام خیانت دانست. زیرا کدام خیانت بالاتر از خوردن گوشت برادر دینی است در حالی که بی خبر و غافل است؟ کدام خیانت بالاتر است از اینکه سرش را آشکار و عیب نهانش را فاش سازد؟

باید دانست که حرمت غیبت، مختص به مومن است. یعنی کسی که معتقد به عقائد حقه باشد، و از آن جمله اعتقاد به امامت ائمه اثناعشر علیهم السلام است. بنابراین غیبت مخالفیت، حرام نیست.

لیکن احتیاط در ترک غیبت جمیع فرق اسلام است. خصوصاً آنهایی که با حق معاند نباشند و در ترک عقائد حقه قاصر باشند.

و نیز باید دانست که حرمت غیبت، اختصاصی به مومن مکلف ندارد. بلکه بچه نابالغی که از شنیدن غیبتش متاثر و ناراحت می شود، غیبت کردن از او نیز حرام است. و بعضی از فقها فرموده اند: غیبت کردن از بچه های مومنین مطلقاً حرام است. خواه ممیز باشد یا غیرممیز.